امامان (ع) براي اين كه مؤمنان را از موقعيت ممتاز اين سوره كه چونان قلّهاي پوشيده از فضايل است،آگاه كنند، فرموده اند: «يس قلب قرآن است».
موقعيت ممتاز و جايگاه برتر و منحصر به فرد بودن قلب در بدن انسان بر كسي پوشيده نيست. سوره يس نيز داراي همان موقعيت و جايگاه در ميان ديگر سوره ها است و از اين رو لازم است قدري از برداشت سطحي و عمومي از اين سوره فراتر رويم و با بخشي از فضايل و مناقب اين سوره آشنا شويم.
در شماره 19و 20 بشارت نيز مطالب بسيار نفيس و ارزنده اي درباره اين سوره آمده است.
خداوند عالم براي تدبير امورجهان،فرشتگاني بيشمار را خلق كرده است. برخي از آن ها مأمور نوشتن اعمال خوب و بد آدميان، برخي مأمور حفظ انسان از بلايا و گرفتاري ها و برخي مأمور محاسبه ميزان نعمات و فيوضات الهي همچون باران، برگ و… هستند.
هر يك از سوره ها و آيات و حروف قرآن كريم نيز داراي فرشتگاني ميباشد كه بر آن «موكّل» هستند. مثلاً سوره ناس،فرشتگان خاص خود دارد و سوره قيامت فرشتگاني ديگر، هرگاه كه يكي از اين سورهها را ميخوانيد،فرشتگان خاص آن سوره با شما همراه شده براي شما دعا مي كنند. به اين فرشتگان اصطلاحاً «ملايكه موكَّل» مي گويند. طبق روايتي، سوره انعام كه يكي از با فضيلتترين و با اهميتترين سوره هاي قرآن است ،هشتاد هزار فرشته مأمور دارد كه هنگام نزول، همراه اين سوره بودند و اكنون نيز هرگاه كسي سوره را تلاوت كند، در حقّ او دعا و استغفار ميكنند.
از اين نگاه،سوره يس داراي موقعيت برتري است؛ زيرا اگر بر هر سوره يا آيه و يا حرفي از آيات، يك فرشته موكل باشد، در سوره يس بر هر حرف، 10 فرشته موكل است كه وقتي آن سوره را مي خوانيد در برابر شما صف مي كشند و براي شما استغفار مي كنند. چنين فضيلتي براي سوره ديگر ذكر نشده است. اين از لحاظ كميت است كه فرشتگان اين سوره بيش از ديگر سورههاست؛ امّا از نظر كيفيت نيز نكته اي قابل توجه وجود دارد كه آن را كساني كه شب و روز با اين سوره مأنوس بوده اند و عمري را با آن به سر برده اند، اظهار كرده اند.نكته اين است كه فرشتگان اين سوره از سنخ ديگري هستند؛ بسيار با صفا و مهربانند؛ با يك مرتبه خواندن سوره يس، با قاري مأنوس و رفيق مي شوند و براي خواننده آن،كارگشايي و استغفار مي كنند.آن ها هيچگاه او را تنها نميگذارند و اگر در اين دنيا پي نيازي رود، آنها نيز نياز او را پي گيري مي كنند و برآورده ميسازند. اين مهرباني بسيار كه در نهاد اين فرشتگان گذاشته شده است، منشأ آثار بسياري است كه براي سوره يس شمرده شده است. در واقع يكي از اسرار اين سوره در اين فرشتگان مخصوص و ويژه مي باشد.
كساني كه با سوره يس انس دايم داشته اند و «اهل يس» گشته اند مي گويند: انسان زماني مي تواند از آثار و بركات اين سوره شريفه بهره كامل را ببرد كه آن را در قلب خود جاي دهد و حفظ نمايد؛ آن گاه آثار و شادابي به تمام وجودش سرايت مي كند و هستي او را تحت تأثير قرار مي دهد. فرق است بين كسي كه از چشمه آب مي آورد و كسي كه چشمه در داخل منزل او مي جوشد. و نيز، تفاوت است بين كسي كه با شيشه عطر،خود را معطّر سازد با آن كس كه وجودش منشأ خوشبويي باشد و فردي كه سوره يس را حفظ كند، مانند كسي است كه وجودش منبع بوي خوش باشد. لذا چه خوب است انسان در آغاز،اين سوره را قرائت كند، سپس انس بگيرد و بعد آن را در دل بنشاند و حفظ كند.
پيامبر اكرم(ص) كه بر تمام جوانب شگفتي هاي اين سوره آگاه بود و هر لحظه، آن ها را لمس ميكرد، فرموده است: لَوَددْتُُ أنَّها تكون في قَلب كلِّ انسانٍ «از صميم قلب مي گويم: اي كاش اين سوره در قلب هر انساني جاي گيرد.» و جالب اين است كه پيامبر (ص) نميفرمايند هر مؤمن يا مسلمان يا خويشاوندان؛ بلكه ايشان،اين توفيق را براي هر انساني آرزو مي كند.
چنين نيست كه فضايل و عجايب سوره يس تنها در زمانه خاصّي كشف شده باشد. با مطالعه تاريخ در مي يابيم از همان صدر اسلام، از اين سوره با شگفتي ياد ميشده است و فضايلش معروف بوده است. حتّي گاهي بزرگاني را به فكر وا مي داشته كه اين همه فضيلت براي اين سوره ناشي از كدام يك از آيات آن است. ابن عباّس مي گويد:مدّت ها فكر مي كردم كه منشأ اين همه فضيلت در سوره يس چيست. او ميگويد تمام آثار و فضايل اين سوره به دليل وجود اين آيه شريفهاست: «إنَّما أمْرُهُ إذا أرادَ شَيئاً اَنْ يقولَ لَهُ كُنْ فَيكُونَ» «همانا فرمان او چنين است كه هرگاه چيزي را اراده كند، تنها به آن مي گويد: «موجود باش!» آن نيز بي درنگ موجود مي شود.»
نگارنده با يكي از اساتيد اهل معنا اين مطلب را در ميان گذاشت كه ابن عباس شگفتي سوره را به خاطر اين آيه ميداند. آن بزرگ فرمود: تمام آيات اين سوره همينگونهاست؛ همه فوق العاده و شگفت هستند.
بزرگاني كه خود با اين سوره مأنوس بودهاند اغلب براي شاگردان و افراد پاك نهاد در مورد قرائت آن سوره دستورالعمل هايي نيز داشتهاند. نمونه اين دستورالعملها در شماره 19 بشارت آمده است. در آن جا گفتيم كه متألّه بزرگ قرآني و عارف بلند پايه،آيت الله حاج شيخ مجتبي قزويني خراساني(ره) به شاگردان چنين سفارش مي كردند كه هرشب قبل از خواب، سوره يس را بخوانيد، ولي قبل از شروع و بعد از اتمام آن، 14 صلوات بفرستيد. يعني اين سوره را در بين اين صلواتها قرار دهيد.بي شك اين 14صلوات هم يكي از اسرار مهم سير و سلوكي در مكتب اهل بيت است. آن بزرگ مرد فرموده بودند: بنده در زندگي به هرچه كه رسيدهام و هرچه به دست آوردهام از بركت اين سوره مي باشد.
با توجه به اين فرمايش ميتوان گفت: «يس در اين مكتب، محور سير و سلوك و نردبان رسيدن به بالاترين مقامات معنوي ميباشد»
بنده در اين جا خاطرهاي را به منظور آشنايي بهتر و بهره مندي كاملتر از سوره يس ذكر ميكنم: شنيده بودم حضرت آيت اللّه العظمي وحيد خراساني (دام ظلّه) نسبت به سوره يس مراقبتي دارند؛ خودشان هر روز صبح ميخوانند و به شاگردان هم فرموده بودند كه هر روز صبح سوره يس را بخوانيد. در محفلي خدمت ايشان رسيدم و سوال كردم كه آيا شما نسبت به سوره يس مطلب خاصي داشتهايد؟ فرمودند: بله؛ سوره يس را هر روز صبح بخوانيد و ثواب آنرا هم به حضرت زهرا (س)هديه كنيد.اين مطلب را دوبار تكرار كردند و تأكيد بر اين بود كه ثواب قرائت اين سوره به حضرت زهرا (س) هديه گردد. من اين مطلب را شنيده و از خدمتشان خارج شدم. 2 يا 3 ماه بعد،خداوند زيارت مدينه منوّره و مكه مكرمه را نصيب اينجانب فرمود. در آن سفر،طبق معمول، همراه زائران به زيارت و ديدن اماكن و آثار تاريخي مكّه ميرفتيم. از جمله به مكان خانه پيامبر رفتيم. و در آن جا خطاب به مردم گفتم: اين جا محل زندگي و عبادت پيامبر(ص) بوده و پيامبر از اينجا به معراج رفتهاند.اين خانه فضايل بسيار دارد و از بالاترين آنها، اين است كه اينجا محل نزول سوره يس است. زيرا يك روز، پيامبر در همين خانه تشريف داشتند كه شنيدند از پشت در سر و صدايي ميآيد و همهمهاي بلند است. از لاي درب نگاه كردند ديدند كفار قريش و دشمنان و همه آن افراد لجوج و عنود، جمع شدهاند و در حال غضب و ناراحتي به پيامبر ناسزا ميگويند و قصدشان كشتن و از بين بردن ايشان است.پيامبر(ص) با ديدن قيافه غضبناك آنان،از قصدشان مطلع گرديد و در خانه قدم ميزد و فكر ميكرد كه چه كنم! در خانه بمانم تا كي؟ بيرون بروم چطور؟ در همين حال، جبرئيل بر پيامبر نازل شد و سوره يس را آورد و به پيامبر (ص) عرض كرد، در حالي كه سوره يس را ميخواند از درب خانه بيرون رود. پيامبر (ص) شروع به خواندن اين سوره كردند:
يس والْقُرآنِ الْحَكيم إِنَّك لَمِنَ المُرسَلين عَلي صِراطٍ مُسْتَقيمٍ… وَ جَعَلْنا مِنْ بَينِ اَيديهِم سدّاً وَ مِن خَلْفِهِم سَداً فأغْشَيناهُمْ فَهُمْ لايبْصِرونَ.«يس، سوگند به قرآن حكمت آموز، كه تو قطعاً از جمله پيامبراني، بر راهي راست…[وما] فراروي آنان سدّي و پشت سرشان سدّي نهاده و پرده اي بر چشمان آنان فرو گسترده ايم، در نتيجه نمي توانند ببينند.»
پيامبر درب را باز نموده و بيرون رفت. مشاهده فرمود كه آن ها نشستهاند و گويا پيامبر را نميبينند. پيامبر آهسته آهسته قدم بر داشته و در كنار آنها ايستاد و به آنها نگاه كرد.آنها هنوز مشغول ناسزاگويي بودند. پيامبر مقداري خاك برداشت و بر سر آنها پاشيد كه در واقع خاك مرگ بود كه بر سر آنها نشست.
آنها ديدند كه گرد وغباري بر سر و صورتشان ميبارد! آن را پاك ميكردند ولي پيامبر را نميديدند. (در تاريخ آمده است اين اشخاص، همگي در جنگ بدر كشته شدند.) پيامبر به مسجدالحرام تشريف بردند. فردي كه از جلوي آن جمعيت ميگذشت، وقتي اجتماع آنها را ديد، پرسيد: چرا اين جا نشستهايد؟ گفتند آمدهايم امروز، كار را با محمد يكسره كنيم. گفت محمد در مسجدالحرام بود. شما براي چه نشستهايد؟!آن ها به يكديگر نگاه كردند و با ناراحتي و شكست خورده ،محل را ترك كردند.
اين ماجرا بلافاصله بعد از نزول سوره يس بود و نشان ميدهد كه اين سوره از همان ابتدا با اعجاز و فوقالعادگي همراه بوده است. و در همان بار اولي كه بر زبان پيامبر (ص) جاري شده است، اعجاز آفريده و حلّ مشكل كرده است. اين شأن و مرتبت، تنها براي آن زمان نيست و هميشه به همراه اين سوره است.
و ما در آنجا خطاب به حجّاج اين مطلب را گفتيم. گفتار مرحوم حاج شيخ مجتبي را نيز كه قبل و بعد از خواندن اين سوره 14 صلوات را سفارش كرده بودند ياد آور شديم و سپس فرمايش حضرت آيتاللّه وحيد خراساني را كه توصيه كرده بودند ثواب قرائت اين سوره به حضرت زهرا (ص) هديه شود ياد آورديم.بعد از گفتن اين مطلب فردي از بين جمعيت از شنيدن آن ابراز خوشحالي كرد. با خود گفتم: چون ايشان مقلّد آقاي وحيد خراساني است، از بيان اين مطلب خوشحال شده است. فرد مذكور فرداي آن روز نزد من آمد و گفت: من در مشهد كه هستم،به فضل خدا، هر روز به زيارت آقا علي بن موسي الرضا (ع) مشرف مي شوم و سوره يس را در آن جا مي خوانم. يك روز در حال بيرون آمدن از حرم ، ديدم آقايي به من نگاه ميكند و در حالي كه چهرهاي خندان دارد به طرف من مي آيد، همين كه به من نزديك شد ، گفت: شما كه سوره يس را ميخوانيد، ثواب آن را به حضرت زهرا (س) هديه كنيد . بعد از اين گفتار يادم نميآيد آن فرد چه شد و كجا رفت.
در اين موقع فهميدم خوشحالي او در بين جمعيت بدين جهت بوده است و به او گفتم : آن آقا به احتمال زياد يكي از اصحاب و ياران آقا امام زمان (ع) بوده كه اين پيام را به شما رسانده است.
در پايان اميد وارم كه خداوندعالم توفيق استفاده از بركات اين سوره را به ما كرامت فرمايد تا بتوانيم با اجراي آن دستورالعمل وآداب، اين سوره شريفه را بخوانيم و ثواب آن را به صديقه كبري (س) هديه كنيم و ان شاء الله مشمول خوشنودي آن حضرت و دعاي امام زمان گرديم.